Mimari tasarım eğitiminde alternatif yaklaşımlar: bir mekân tasarımı stratejisi olarak “parazit mimari”

Abstract

Bu çalışmanın amacı mimari tasarım stüdyosunda mimarlık ürününün kentsel mekânla kurduğu diyaloğun, mekânın parazitik bir şekilde yeniden sahiplenildiği ve anlamlandırıldığı tasarım yaklaşımları bağlamında ele alındığı projenin ürünlerinin paylaşılmasıdır. Parazit mimari konusunun bir mekan tasarımı stratejisi olarak ele alındığı 3 haftalık bir tasarım projesinin ürünleri üzerinde durulan çalışmada, mimari parazitlerin biçimlenişi ve kent içindeki yayılmaları strüktürel, çevresel, deneyimsel bağlamları gözetilerek analiz edilmiş ve mekânın yeniden kullanabilme potansiyelleri sorgulanmıştır. Günümüzde mimarlık literatüründe yer bulan parazit mimari konusu, kendi yaşamını devam ettirme savıyla, var olan kentsel mekânlara, yapılara ya da altyapı elemanlarına eklemlenerek nüfuz eden, onlardan yararlanarak tek taraflı faydacı bir ilişki kuran, esnek, adapte edilebilir, geçici ama sürdürülebilir bir mekânsal yaklaşımı tarif etmektedir. Parazit mimari ev sahibi yapıya eklemlenirken, yeni bir program getirerek, farklı işlevsel olasılıklar ortaya koyarak, hem yapısal hem de deneyimsel anlamda yeni bir var olma biçimi tanımlamaktadır. Bu çerçevede mimarinin kalıcı olma savına ve durağanlığına alternatif olacak şekilde geçici ya da göçebe mekânlar ortaya koymakta, bu mekânlarda hayat bulan eylemler yeni yaşam biçimlerini doğurmaktadır. Bu çalışmada parazit mimarinin kentsel mekânda daha önce farkında olunmayan yeni mekânsal olasılıkları görünür hale getiren tasarım stratejisinin mimari tasarım stüdyosunda öğrenme sürecine katkıları üzerinde durulmuştur. Alternatif mekânsal potansiyelleri sorgulatan bu tasarım stratejisinin amacı, kriterleri ve yapısal ve kentsel ölçekte ortaya koyduğu değerler 2. sınıf mimarlık öğrencileri tarafından ele alınmış, kendi deneyimledikleri kentsel mekanlar üzerinden parazit mimari ürününe ilişkin yer önerilerini program önerileriyle ilişkisini kurarak belirlenmiş, kentsel kullanıcılarının kimler olacağı irdelenmiş, ve yerle kurulan ilişkinin deneyim olgusu üzerinden nasıl tanımlanabileceği araştırılmıştır.

This study is an analysis of the outcomes of a three-week architectural design studio project that used the parasitic intervention and appropriation of urban space as its starting point. The project examined the structural, environmental, and experiential context of parasitic architecture and considered the re-use potential of space. Parasitic architecture has found a place in contemporary architectural discourse as a spatial approach that uses existing urban spaces, structures, or infrastructure and establishes a one-sided utilitarian relationship as a way of existence. Flexibility, adaptability, temporality, and sustainability are the essential qualities of these parasitic structures. While they are attached to an existing structure, architectural parasites add new structural, programmatic, and experiential features. They are new, temporary spaces and new alternatives to the claims of permanence and stability of architecture. This study examines the contribution of parasitic architecture as a design strategy, making visible new spatial possibilities of urban space previously unrecognized. The design projects of second-year architecture students are examined in terms of the design objectives, criteria, and values of architectural parasites on a structural and an urban scale. The projects also addressed how the relationship to a space can be defined through personal experience.