Tarımköy uygulamalarının konut kullanım kalitesi bağlamında değerlendirilmesi: Karyağmaz köyü örneği

Abstract

Çalışmanın amacı Türkiye’de makro ölçekte alınan kalkınma kararlarının kırsal yerleşimlerin mekânsal ve sosyal örüntüleri üzerindeki etkilerinin incelenmesidir. Çalışma kapsamında kırsal nüfusun yasal bir değişiklikle kentli nüfus olarak kabul edilmesinin yarattığı sorunlar araştırılmış ve Tarımköy kapsamında kırsal alanlar için üretilen yeni konut mekanlarının köylülerin yaşam kaliteleri üzerinde yaratabileceği değişikliklerin tespitine yönelik inceleme gerçekleştirilmiştir. Balıkesir yöresindeki (Marmara bölgesindeki) kırsal konut açığını karşılamak için üretilen (TOKİ) Tarımköy tip projeleriyle Balıkesir ilinin Dursunbey ilçesindeki Karyağmaz mahallesinde bulunan köy evleri mekân kullanım kalitesi bağlamında değerlendirilmiştir. Çalışmanın yöntemi üç aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada kırsal nüfusun 6360 sayılı Kanunla kentli nüfus olarak kabul edilmesinin ortaya çıkardığı sosyal ve mekânsal yapıya dair sorunlar gözlem, yarı yapılandırılmış görüşme ve mekanda yapılan çizimler ile belirlenmiştir. İkinci aşamada kırsal konuta dair mekân kullanım kalitesi kriterleri literatür çerçevesinde belirlenmiş ve Karyağmaz köyüne dair fiziksel çevre bu kriterler doğrultusunda tartışılmıştır. Son aşamada sosyal yapıya dair elde edilen veriler Amartya Sen’in (1979) bireylerin yaşam kalitesini değerlendiren yetkinlik yaklaşımı (capability approach) doğrultusunda değerlendirilmiştir. Kırsal yerleşimlerin kent mahallesine dönüşme sürecinde ölçek değiştirdiği, köylülerin yaşam alanlarının değişmesiyle doğa-insan arası ilişkinin farklı bir zemine taşıdığı görülmüştür.

The aim of this study is to evaluate the effects of macro-scale development decisions in Turkey on the spatial and social patterns of rural settlements. These decisions are examined to determine the changes caused by new residential areas created by the TOKI Tarımköy implementations on the quality of life of villagers. The newly produced village houses located in Karyağmaz village of Balikesir province were evaluated in terms of space use quality produced to meet the rural housing in the Balikesir region (Marmara region). The method of this study consists of three stages. Firstly, to identify the social and spatial problems caused by acceptance of the rural population into a city population under Law no. 6360 were examined through observation, semi-structured interviews and mapping in the study area. Secondly, the criteria of spatial utilization quality for rural housing were determined based on literature review and physical environment in Karyağmaz village was analyzed based on these criteria. Finally, social structural data from the village were evaluated in terms of capability approach by Amartya Sen (1979) to assess quality of life of individuals. It has been observed that the scale of rural settlements changed in the process of transformation from rural settlements to urban neighborhoods and that the relationship between nature and humans has been adversely changed.