Amerikan ceza hukukunda meşru savunma

Abstract

Meşru savunmanın kapsadığı alan ve haklar her hukuk sisteminde aynı olmasa da, bugün modern hukuk sistemini benimseyen ülkelerin hukuklarına bakıldığında, birbirine yakın düzenlemelere sahip oldukları anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, en eski zamanlardan beri var olan meşru savunma kavramını Amerikan ceza hukuku bakımından incelemek, hem Türk hukukçularının meşru savunmayı bu açıdan da tanımasını sağlayacak, hem de Türk ceza hukukunu zenginleştirilebilecek görüşlerle birlikte farklı tartışmaların yapılmasını kapı aralayacaktır.Bu nedenle çalışmamızda meşru savunmayı ele alırken, öncelikle kavramın Roma hukuku, Osmanlı hukuku gibi modern ceza hukuku öncesi sistemlerinde nasıl ele alındığını, ardından modern hukuk sistemine geçtikten sonra hem Anglo-Sakson, hem de Kara Avrupası sistemlerindeki diğer ülkelerde nasıl düzenlenmiş olduğunu ortaya koymaya çalıştık. Çalışmamızın birinci bölümünde yer alan tarihçe ve diğer bazı ülkelerdeki hukuki düzenlemeler ile tarihçesi eskiye dayanan bir kavram olan meşru savunmanın çeşitli ülkelerde nasıl ele alındığı, ne anlaşıldığı ve neleri kapsadığına değinilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda, meşru savunma hem Roma, Osmanlı ve İngiliz hukuklarına göre tarihçesi bakımından ele alınmış, hem de söz konusu kavramın Kara Avrupası Hukukunu benimseyen Almanya, Fransa, İtalya gibi bazı Avrupa ülkelerindeki düzenlemeleriyle birlikte, Türk hukukundaki düzenlenişine yer verilmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünde, meşru savunmanın Amerikan ceza hukukundaki düzenlenişi ele alınmış olup, söz konusu kavram, niteliği, kapsamı, koşulları ve bazı önemli gördüğümüz ilkeleriyle birlikte değerlendirilmiştir. Meşru savunmanın Amerikan ceza hukukuna göre bir hukuka uygunluk sebebi mi, yoksa bir mazeret nedeni mi olduğu tartışmasına yer verildikten sonra, Amerikan hukukuna göre meşru savunmadan ne anlaşıldığı, hangi hakların bu kapsama girdiği ve Amerikan yargısının meşru savunma konusundak içtihatlarına yer verilmeye çalışılmıştır. Common law şeklinde tabir edilen Türkçe'ye "içtihat hukuku" şeklinde çevirebileceğimiz bir hukuk sistemine sahip olan Amerikan hukuku, özellikle kanunlarda mevcut olan kavramların kriter ve özelliklerini, davalar yoluyla açıklaması ve genişletmesi bakımından oldukça önemlidir. Çalışmamızın esas konusunu oluşturan Amerikan ceza hukukunda meşru savunmanın tanımı, hukuki niteliği, koşulları ve bu koşullardan anlaşılması gerekenler başlıklar halinde ele alınmıştır. Bunun yanısıra, kaçma yükümlülüğü ve Kale İlkesi olarak ifade edilen iki önemli ilkeye değinilerek, söz konusu ilkelerin tanımları, mahiyeti, Amerikan ceza hukukunda meşru savunma bakımından önemi ve Türk ceza hukuku ile karşılaştırmalı noktalarına yer verilmeye çalışılmıştır. Çalışmamızın üçüncü bölümünde ise, Amerikan ceza hukukuyla Türk ceza hukukunun belki de en farklı görülen ve yine en çok tartışılan konularından biri olan evin ve malın savunulması konusuna yer verilmiştir. Amerikan ceza hukukununda yer alan meşru savunma kurumunu, Türk yargısının belirlediği kriterler ile Amerikan yargısının ortaya koyduğu ölçütleri belli noktalarda birleştirmek ve Amerikan yargısının meşru savunma ile ilgili verdiği kararlardaki görüş ve ölçütlerinin Türk ceza hukukunda da uygulanıp uygulanamayacağı, tartışmaya açılıp açılamayacağını ortaya koymak gerekmekteydi. Bu nedenle meşru savunmayı, Amerikan ceza hukuku bakış açısıyla ele almaya çalışmamız, Türk ceza hukukundaki işleyişe farklı bir açıyla katkı sağlamayı ve Amerikan uygulamasındaki kriterlerle birlikte Türk hukukuna yeni tartışma konuları getirmeyi amaçladığımızdandır. Bu açıdan, giderek yaklaşan ve birbirinden etkilenen hukuk sistemleriyle birlikte, Anglo- Sakson hukuk sistemini benimsemiş Amerikan hukukunun da Kara Avrupası hukuk sisteminde yer alan Türk hukukuna katkı sağlayabileceği düşüncesindeyiz.