Deniz yoluyla taşınan tehlikeli ve zararlı maddelerden kaynaklanan zararın tazmini ve sorumluluğu hakkında milletlerarası sözleşme

Abstract

Çalışmamızda 2010 tarihli Protokol ile değiştirilmiş 1996 tarihli Deniz Yoluyla Taşınan Tehlikeli ve Zararlı Maddelerden Kaynaklanan Zararın Tazmini ve Sorumluluğu Hakkında Milletlerarası Sözleşme (HNS Sözleşmesi) inceleme konusu yapılmıştır. 1996 yılında Milletlerarası Denizcilik Örgütü nezaretinde kabul edilen bu milletlerarası sözleşme yürürlüğe girme şartlarını sağlayamadığı için 2010 tarihli Proto- kol ile değiştirilmiş ve yürürlüğe girme şartları hafifletilmiştir. Bu çerçevede 2010 tarih- li HNS Sözleşmesi’nin öncelikle uygulama alanına ilişkin şartlar ele alınmıştır. Ardın- dan hangi tehlikeli ve zararlı maddelerin zarara yol açması halinde sorumluluğun bu Sözleşme ile belirleneceği ve bu kapsamda Sözleşme çerçevesinde tazmin edilecek zarar kalemleri değerlendirilmiştir. Ardından tehlikeli ve zararlı maddelerden kaynakla- nan zararlardan sorumluluk ve tazminat esasları iki aşamalı olarak incelenmiştir. HNS Sözleşmesi uyarınca sorumluluk rejiminin ilk basamağında geminin maliki zarardan kusursuz olarak sorumludur; ancak sorumluluğu sınırlıdır. İkinci basamakta ise HNS Fonu yer almaktadır, tazmin edilmeyen zarardan HNS Fonu sorumlu tutulmuştur, bu Fon ise Taraf Devletlerde yer alan tehlikeli ve zararlı madde alıcılarına yüklenen vergi- ler ile finanse edilmektedir. Son olarak ise Sözleşme’nin yürürlüğe girme koşulları da ele alınmıştır.This article deals with the International Convention on Liability and Compensation for Damage in Connection with Carriage of Hazardous and Noxious Substances by Sea 1996 and the Protocol of 2010 to the Convention. The Convention has been accepted in 1996 under the auspices of International Maritime Organization; however entry into force conditions have not been fulfilled, therefore the conditions have been amended with the Protocol of 2010. In this respect firs of all, provisions regarding scope of application have been scrutinized. Substances covered by the Convention and the concept of damage is defined. After that liability for damage in connection with the carriage of hazardous and noxious substances by sea and compensation matters have been dealt. HNS Convention provides for two tiers of compensation; in the first tier ship-owners are strictly liable for the damage but their liability is limited, in the second tier HNS Fund is responsible for the remaining uncompensated damage, and HNS Fund is financed by levies imposed on hazardous and noxious substance receivers in member states. Lastly conditions for entry into force have been explained.